Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger w Kaliszu – fabryka fortepianów i pianin w Kaliszu, działająca w latach 1878–2007, od 1949 Fabryka Fortepianów i Pianin Calisia; budynek fabryki został wpisany do rejestru zabytków w 1991.

Fabryka istniała 130 lat, za datę jej powstania uważa się rok 1878, kiedy Gustaw Arnold (I) Fibiger zbudował w założonym pięć lat wcześniej warsztacie pierwszy fortepian.

Krystian Zimerman – laureat Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego z 1975 r. – napisał: „Cieszę się, że obok wspaniałej muzyki Chopina mamy świetną fabrykę fortepianów. Życzę CALISII, aby jej fortepiany podbiły świat w takim samym stopniu, w jakim zrobiła to muzyka Chopina”.

W fabryce wytwarzano pianina (sześć modeli), a także dwa modele fortepianów. Przez ostatnie lata fabryka podupadła i popadała w coraz większe długi. W 2000 r. została częściowo wykupiona przez warszawską Unitrę. Zainwestowano w Calisię ponad 2 mln zł, ale nie udało uratować się fabryki. 20 września 2007 r. zwolniono wszystkich pracowników.

Historia fabryki
Fabryka fortepianów i pianin działająca w latach 1878—1939 w Kaliszu nosiła początkowo nazwę Fabryki fortepianów Arnold Fibiger. Założona 1873 przez Gustawa Arnolda Fibigera (I), początkowo jako pracownia naprawcza, al. Józefiny 549, przeniesiona 1898 na ul. Szewską, przemianowaną potem na ul. Szopena, gdzie pod nr 9 istnieje do dziś.

1878 Fibiger ukończył swój pierwszy fortepian (od tego roku liczono istnienie wytw.). 1884 firma wyprodukowała ok. 60 instrumentów zatrudniając 14 pracowników. 1885 wartość produkcji wyniosła 6.000 rb. przy zatrudnieniu 7 osób. Rozgłos przyniósł skonstruowany przez Fibigera 1885 wielki fortepian koncertowy (240 cm, krzyżowy, systemu amerykańskiego), prezentowany w tymże roku na wystawie warszawskiej za 600 rb. obok pianina krzyżowego, systemu amerykańskiego za 450 rb. Na kolejnej wystawie 1888 pokazano fortepian i pianina.

Od 1898, wyposażona w silnik parowy 15 K-M, wytwórnia zyskała sobie coraz liczniejszych odbiorców i wkrótce dysponowała własnymi składami w prawie wszystkich większych miastach Królestwa Polskiego i Rosji. 1900 ukończono nowy, własny budynek fabryczny. 1902 zakład z silnikiem gazowym 12 KM zatrudniał 40 osób, 1903 — 31 osób przy rocznej produkcji wartości 37.800 rb. 1905—10 zatrudnienie przeciętne wynosiło ok. 50 osób, obroty roczne 75.000 rb. Od 1911 zakład, zajmujący już czołową pozycję w polskim przemyśle fortepianowym i jego eksporcie, dysponował po rozbudowie dwukrotnie większym (zachowanym do dziś) budynkiem fabrycznym 4 piętra, suszarnie i magazyny, silnik gazowy 75 KM, nowoczesne maszyny, specjalizacja i podział pracy). 1912 zatrudnienie sięgało 120 osób przy obrotach rocznych 150.000 rb., przed I wojną światową (potencjalnie) ponad 200 osób przy rocznej produkcji ponad 1000 instrumentów.

Fabryka, po częściowym zniszczeniu w czasie wojny i odbudowie, prowadził syn założyciela Gustaw (II), a po jego śmierci (1926) spadkobiercy i Karol Broniszowski. 1922—26 zatrudnienie wynosiło 150 prac.; 1930 —120, produkcja 500 instrumentów przy obrotach 625.667 zł; 1932 — 75 pracowników, kapitał 412.589 zł; 1936 sprzedano instrumenty za 248.881 zł, przy kapitale 520.000 zł i zatrudnieniu 45 prac.; 1938 – 59 prac. (4 urzędników); 1939 — 90 prac.

Nie wykorzystana w pełni, potencjalna zdolność produkcyjna zakładu wynosiła w latach 30. XX w. 2500 sztuk instrumentów rocznie. W czasie II wojny światowej fabryka produkowała meble i skrzynie amunicyjne, w latach powojennych nadal meble, w 1948 została upaństwowiona. W uruchomionej po wojnie Calisii pracował przez wiele lat, jako dyrektor i główny konstruktor, wnuk założyciela Gustaw Arnold (III). Fabrykę nagrodzono na wystawach:

– medal srebrny — Warszawa 1885
– medal złoty — 1890
– Grand Prix — Paryż i Londyn 1906
– medale wielkie złote — Paryż 1906, Londyn 1907, Częstochowa 1909, Rostów n. Donem 1911,
Stawropol 1911, Kiszyniów 1912, Wilno 1928, Katowice 1928, Poznań 1929
– złoty medal państwowy — Poznań 1929
– wielki medal złoty — Wilno 1930
– wielka złota nagroda — Warszawa 1932.

Firma specjalizowała się również w instrumentach stylowych, głównie na zamówienia wg katalogu. Na wystawę światową Nowy Jork 1939 wysłano stylowy fortepian skrzydłowy długości 148 cm. Zachowało się wiele instrumentów Fibigera w zbiorach prywatnych i muzealnych.

W czasie II wojny światowej fabryka została zmuszona do zaprzestania budowy instrumentów. Rozpoczęła sie produkcja mebli mieszkalnych, biurowych, szafek i pudełek do masek przeciwgazowych. Gdy Niemcy opuścili Kalisz, Aleksy Konieczny (pełnomocnik państwowy) obronił fabrykę przed kradzieżą i uchronił produkcje mebli. Zaraz po wojnie pod nieobecność Arnolda Fibigera III produkowano ławki szkolne i meble sklepowe. Wracający z niewoli Arnold Fibiger zadbał o dobro fabryki, już w 1947 r. wyprodukował pierwszy powojenny instrument. Wystawiony na targach w Poznaniu odniósł wielki sukces. Nie zapłacony podatek spadkowy groził utratą fabryki. Sprzedał dwie kamienice. Uzyskane środki finansowe starczyły na spłacenie długu. W 1948 r. fabryka przeszła pod przymusowy zarząd państwowy. Arnold Fibiger zgodził się na stanowisko dyrektora swej upaństwowionej fabryki. Pełnił tą funkcje do 1953 roku, później zdegradowano go do stanowiska naczelnego konstruktora. W trosce o dobro fabryki i dbałość o produkowane instrumenty, założył w 1955 r. w Kaliszu Technikum Budowy Fortepianów działające do dnia dzisiejszego.

Numery seryjne produkcji Fibiger

ok. 1890 r. — 1725

ok. 1893 r. — 1851

ok. 1895 r. — 2006

ok. 1902 r. — 2724

ok. 1908 r. — 5481

ok. 1910 r. — 7417 — 7875

ok. 1914 r. — 13099

ok. 1926 r. — 15550

ok. 1933 r. — 18024

ok. 1938 r. — 19180

ok. 1939 r. — 20697

Technikum Budowy Fortepianów im. Gustawa Arnolda Fibigera
Geneza szkoły wiąże się z historią Kaliskiej Fabryki Fortepianów i Pianin „Calisia”. Technikum Budowy Fortepianów swoje powstanie zawdzięcza aktywnej postawie Gustawa Arnolda Fibigera (1912-1989) dyrektora kaliskiej fabryki. Szkoła w pierwszym roku swojego istnienia znalazła pomieszczenie w budynku Państwowej Szkoły Muzycznej i weszła w skład Średniej Szkoły Muzycznej jako osobny wydział pod nazwą Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna Instrumentów Klawiszowych. Dopiero w 1956 roku otrzymała oficjalną nazwę Technikum Budowy Fortepianów. Pierwszymi uczniami nowo powstałej szkoły byli młodociani pracownicy fabryk fortepianów w Kaliszu i Legnicy. W pierwszych latach swojej działalności szkoła była przydzielona Ministerstwu Kultury i Sztuki a od 1960 roku Technikum Budowy Fortepianów zostało włączone do grona placówek kształcenia zawodowego będących w gestii Ministerstwa Oświaty. Od września 1964 roku szkoła została wprowadzona do gmachu Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 w Kaliszu przy ulicy Rzemieślniczej 6 obecnie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2, gdzie funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Dodaj komentarz