B. Sommerfeld z Bydgoszczy

Bruno Sommerfeld – fortepianomistrz, w latach 1905-1939 prowadził fabrykę i skład fortepianów w Bydgoszczy, ul. Elisabethstr. 47a i 56, w latach międzywojennych ze składem ul. Śniadeckich 56/2 i ul. Promenada 2, oraz fabryką ul. Pomorska, przeniesioną w 1925 na ul. Gdańską 102, przejściowo 1921-22 pod firmą Bracia Sommerfeld (wraz z Ernestem Sommerfeldem).

Członek Zrzeszenia Przemysłu i Handlu Muzycznego oraz Związku Fabrykantów w Bydgoszczy. Większą produkcję rozpoczął po 1920. Po 1930 firma miała oddziały w Poznaniu, Warszawie, Katowicach, Gdańsku i eksportowała (po 1935) swoje krótkie fortepiany dziecięce (tzw. Baby Grand, długość 138 cm, szerokość 147, 7 ¼ oktawy) do Anglii, Holandii, Francji, Argentyny, Palestyny i na Cejlon. Fabryka w latach 1929-1930 zatrudniała ok. 200 pracowników. Pracowały tu dwa silniki spalinowe 60 KM, cztery prądnice 46 KM, dwadzieścia dwa silniki elektryczne 34,75 KW, zatrudniano 134 pracowników, 5 technicznych, sześciu urzędników (w 1934 r. 56 pracowników, 3 technicznych, 12 urzędników).

Nagrody na wystawach:
1927 – złote medale na Polskiej Wystawie Wodnej w Bydgoszczy i Wystawie Hotelowej w Poznaniu,Grand Prix w Paryżu
1928 – dyplom honorowy w Gdańsku, duży medal złoty w Rogoźnie, złoty medal w Katowicach, duży medal srebrny w Wilnie.

Wytwórnia oraz hurtownia pianin i fortepianów założona przez Brunona Sommerfelda w Bydgoszczy, w 1905 roku, z początkiem XX wieku była największą fabryką fortepianów w Polsce. Wytwórnia istniała pod nazwą „B. Sommerfeld”. W okresie międzywojennym Bydgoszcz, obok Kalisza, stała się potentatem w produkcji instrumentów klawiszowych. Oprócz Sommerfelda działały w Bydgoszczy tu bowiem jeszcze dwie mniejsze fabryki: Ottona Majewskiego i Willego Jahne. Wytwórnia Sommerfelda mieściła się przy ul. Elisabethstrasse 47a i 56 (dziś ulica Śniadeckich), w latach między I a II wojną światową przy ul. Śniadeckich 2 (przed zmianą numeracji w 1931 roku – 56) oraz przy ul. Promenada 44/45 (dziś ul. Jagiellońska) i Gdańskiej 27. Przejściowo w okresie 1921-1922, gdy do Brunona dołączył jego brat Ernest, wytwórnia funkcjonowała pod nazwą „Bracia Sommerfeld”. W 1932 roku (czyli w czasie głębokiego kryzysu gospodarczego) „B. Sommerfeld” przewodzi z liczbą 264 sztuk na ogólną liczbę 595 fortepianów i pianin wyprodukowanych we wszystkich fabrykach w Polsce. Dla porównania: w kaliskich wytwórniach wyprodukowano wtedy łącznie 91 instrumentów . Brunon Sommerfeld zatrudniał przeciętnie 200 pracowników, w tym przeważnie Polaków. Kilkoro z nich, jak Marian Marciniak, żyje do dziś, m.in. za jakość produkcji odpowiedzialny był Polak – Franciszek Nowacki. U Sommerfelda pracował też zmarły w 2001 roku Feliks Goliński. Firma zdobywała najwyższe medale za swoje instrumenty: Grand Prix i Złote Medale z Florencji, Paryża z 1927 i 1929 roku oraz kilkanaście najwyższych medali na wystawach krajowych. Prawdziwym hitem firmy był produkowany od 1935 roku tzw. „Baby grand”, czyli fortepian dziecięcy o długości 138 cm i szerokości 147 cm, z 7 i 1/4 oktaw, eksportowany do Anglii i innych krajów Europy Zachodniej. Bujny rozwój fabryki „B. Sommerfeld” wymógł powstanie jej oddziału w Grudziądzu (przy ul. Groblej 4) a także filii w Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Łodzi i Gdańsku. Oprócz własnej produkcji, w hurtowni posiadano szeroki wybór pianin i fortepianów firm: „Steinway”, „Bechstein”, „Bluthner”, „Feurich”, „August Förster”, „Heinrich Wolframm” i innych, jak również harmonie firmy „Mannborg”. Ceny produkowanych instrumentów kształtowały się różnie, od ok. 800 do 3500 złotych, choć każdorazowo mogły być negocjowane. Obroty fabryki i hurtowni „B. Sommerfeld” w najlepszych latach sięgały ponad 2 000 000 złotych, a jej właściciel należał do najzamożniejszych Niemców zamieszkałych w Bydgoszczy Największą fabryką pianin i fortepianów oraz hurtownią w Polsce w latach 1920-1939 była wytwórnia Brunona Sommerfelda w Bydgoszczy. Fabryka znajdowała się przy ul.Promenada 4 (lub nr 4 jak podaje wikipedia) /obecnie Jagiellońska 92/. Salon sprzedaży mieścił się przy ul. Śniadeckich 2. Brunon Sommerfeld w 1905r., przy ul.Śniadeckich 47a /w podwórzu, obecnie 22/ założył warsztat ślusarski i rozpoczął naprawę instrumentów klawiszowych. W 1910r. Sommerfeld ,,Pianoforte–Magazin” posiadał przy ul.Elisabethstrasse 56 /obecnie ul.Śniadeckich 2/, a ,,Reparaturwerkstatt” /warsztat naprawy/ mieścił się nadal przy ul.Śniadeckich 22. Przez kilka lat /1921-1924/ bracia Brunon i Ernst prowadzili zakład pod nazwą ,,Bracia Sommerfeld”. W tym czasie powstała ,,Fabryka Pianin i Fortepianów” przy ul.Promenada 4 /obecnie ul.Jagiellońska 92/. Z okazji srebrnego jubileuszu firmy ,,Dziennik Bydgoski” z dnia 18 czerwca 1930r. napisał: W ubiegłą sobotę 14 bm.znana w Polsce i za granicą firma Braci Sommerfeld w Bydgoszczy uroczyście obchodziła swój 25-jubileusz. W ciągu swego istnienia firma sprzedała około 10.000 fortepianów i pianin. Własna fabryka zaś zbudowała około 4.000 pianin. W lokalu przy ul.Śniadeckich 2 od 1905r.sprzedawano pianina i fortepiany różnych firm:,,Steinway”, ,,Bechstein, ,,Bluthner”, ,,Feurich”, ,,August Forster, Heinrich Wolframm” oraz fisharmonie firmy Mannbork. Dopiero od 1921r. pojawiły się pianina i fortepiany B.Sommerfeld. Oddział firmy, gdzie składano i naprawiano instrumenty klawiszowe, mieścił się w Grudziądzu przy ul.Groblowej. W 1938r. Sommerfeld posiadał filie w Warszawie – ul.Mokotowska 83, Poznaniu – ul.27 Grudnia 15, Katowicach – ul.3 Maja 36a, Łodzi – ul.Piotrkowska 86, Gdańsku – Hundegasse 112. Firma Sommerfeld posiadała własne zakłady naprawcze i firmowych stroicieli w Bydgoszczy oraz we wszystkich filiach. Najwyższą produkcję osiągnięto w latach 1925-1930 i 1935-1939. W Bydgoszczy istniały cztery fabryki produkujące fortepiany i pianina. Zatrudniały one w 1929r.,184 pracowników, a w 1930r.było 187 pracowników. U Sommerfelda w tych latach pracowało przeciętnie w roku 130 ludzi. W czasach pogłębiającego się kryzysu gospodarczego obroty firmy z 2.000.000 złotych w 1928r. spadły w 1932r.o około 39%. Od 1930r. produkowano także wyroby półgotowe, które sprzedawano innym firmom w kraju. Fabryka Sommerfelda pracowała jeszcze w 1942r, a w następnym roku rozpoczęła się jej likwidacja.

Opinie o instrumentach Sommerfelda:
Z wielką przyjemnością zapoznałem się z pianinami polskiego wyrobu marki Sommerfeld z Bydgoszczy. Pianina te posiadają ton pełny i szlachetny a mechanizm jest zupełnie zadowalający. Zasługują więc na poparcie szerokich sfer polskiego społeczeństwa.Artur Rubinstein

Po zwiedzeniu fabryki firmy Sommerfeld w Bydgoszczy w dniu 18 marca 1930 roku stwierdzam z największą przyjemnością, że pianina tej firmy mają piękny i szlachetny ton, we wszystkich oktawach wyrównany, mechanike precyzyjną, wewnętrzną konstrukcję solidną i nie ustępują pianinom firm zagranicznych. Feliks Nowowiejski

Na podstawie książki B. Vogla „Historia muzyki polskiej” tom X „Fortepian polski”

Artykuł prof. Barbary Gogol-Drożniakiewicz, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, Zeszyt Naukowy nr 15, s. 89-92

W tle – stoisko firmy Sommerfeld podczas Pierwszej Wystawy Muzycznej w Warszawie w 1932r.

Reklama firmy Sommerfeld w niemieckiej prasie.

Pianino Sommerfeld

Ksiażka adresowa miasta Bydgoszczy – 1926r.

Logo firmy Sommerfeld na pokrywie klawiatury pianina

Fortepian Sommerfeld

Tabliczka firmowa Sommerfeld

Folder reklamowy firmy Sommerfeld

Logo Sommerfeld na metalowej płycie fortepianu

Fragment metalowej płyty pianina Sommerfeld

Korespodencja firmowa

Reklama reprezentantów firmy B. Sommerfeld – K. Wąsowski i S-ka, Warszawa, ul. Bracka 19

Klucz firmowy

Odznaczenie Grand Prix 1927 Paris na metalowej płycie pianina Sommerfeld

Reflama firmy B. Sommerfeld, Bydgoszcz

Tabliczka firmowa – Bruno Sommerfeld, Bromberg na pokrywie klawiatury pianina

Tabliczka firmowa Sommerfeld, Bydgoszcz

Pianino Sommerfeld

Filia firmy Sommerfeld na 1 piętrze kamienicy na rynku w Krakowie, niedaleko Kościoła Mariackiego

List Gwarancyjny Fabryki Pianin B. Sommerfeld, Bydgoszcz

Firma B. Sommerfeld podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1929r.

• 

• 

•